Sağlık Haberleri

Kemoterapötiklerin saç dökülmesi başta olmak üzere yol açtığı yan etkiler ciddi psikolojik sorunlara sebep olabilmektedir. Hastanın önceden bilgilendirilmesi, ortaya çıkacak sorunların mekanizmalarının açıklanması ve geri dönüşüm olasılığı ve süresi hakkında tartışılması ortaya çıkacak psikolojik sorunları en aza indirmektedir.

Kemoterapötiklerin yol açtığı bulantıya karşı alınabilecek önlemler de mevcuttur. Bulantı ve kusmanın şartlı refleks oluşumu üzerinde önemli bir etkisi olduğu bilinmektedir. Bazı hastalarda kemoterapötik verilmediği zaman dahi terapiyi çağrıştıran herhangi bir uyaran karşısında kusma ortaya çıktığı bilinen bir gerçektir. Bu durum terapiden sonra uzun aylar devam edebilmektedir. Bu durumu ortadan kaldırmak üzere psikoterapi tedavisinde davranışçı yaklaşım önerilmektedir. Bu amaçla desensitizasyon ve relaksasyon teknikleri kullanılmaktadır.

Radyoterapi ise kısa dönem hafızayı bozabilmekte ve 10-25 puan düzeylerine dek zeka (IQ) yıkımına yol açabilmektedir. Aynı zamanda kadınlarda vajina duvarında sikatris ve erkeklerde impotens radyasyon terapisinin diğer yan etkilerindendir. Bununla birlikte bu yan etkileri ortadan kaldırmak üzere belli tedbirler alınabilir. Bu tür sorunların cesaretle dile getirilmesi yerinde olur. Bu yapıldığı takdirde tedavi imkanları bulmak olasıdır. Örneğim vajina dilatasyonu ile disparoni (ağrılı cinsel ilişki) kolaylıkla tedavi edilebilen hastalıklardır.

Kemoterapötiklerin MSS (Merkez Sinir Sistemi) üzerindeki toksisitesi metabolik bozukluklara ya da çeşitli organlarda hasara yol açacak şekilde indirekt bir şekilde ya da direkt olarak ortaya çıkabilmektedir. Örneğin bu ilaçlar metotreksat intratekal (omurga içine) olarak verilirse başlangıçta hafif bilişsel bozukluklara, duygudurum bozukluğuna, ya da kişilik değişikliklerine yol açabilir. Ardından kalıcı demans tablosu gelişebilir. Mizaç bozukluğu ya da psikoza yol açan kemoterapötikler şunlardır:

• Vinblastin (reversibl depresyon, güstatuar -tatsal- ve olfaktor -kokusal- halüsinasyonlar)

• Vinkristin (%5 halüsinasyon)

• l-asparaginaz (reversibl depresyon)

• İnterferon (yüksek dozda intihar fikirleri)

• Steroidler (emosyonel labilite, mani depresyon)

• Tamoksifen (depresyon, hezeyan)

Aslında kemoterapötiklerin yol açtığı psikiyatrik tablolar çoğu zaman reverzibl (geri dönüşlü) olup ilaç kesildiğinde ortadan kalkar. Eğer sorun çıkaran ilaç kesilemeyecekse semptomatik tedavi uygulanır.

Prof. Dr. Kemal Arıkan

Sağlık Haberleri

Kanser Tedavisi Ve Yol Açtığı Psikiyatrik Sorunlar

Biz kadınız-Kadın sitesi [Sağlık-Prof. Dr. Kemal Arıkan-Dr.Sinan Tanyolaç ]